Wauw

Hallo,
Was weer een paar dagen weg van de digitale wereld maar zit nu in Rantepao achter een heeeeeerlijk bakje koffie zoals ik dat van thuis ken en waar Wi-Fi beschikbaar is.
Hieronder dus de verslagen van de afgelopen dagen.

26 Okt.
Een heeeele lange reis dag van Tentena naar Rantepao
Vanmorgen om 7.15 vol goede moed vertrokken voor, wat we wisten, een lange reisdag naar Rantepao. We beschikten met ons 5en over 8 zitplaatsen dus dat was ruim. Ik maar weer voorin (is 2 zitplaatsen excl chauffeur) ook ter voorkoming van wagenziekte want wist ook dat het weer berg-, dus slingerwerk ging worden, de anderen per stel 3 zitplaatsen achterin.
We rijden, langs de westkant van het Posomeer naar het zuiden. Dat is een afstand van ong 35 km en we doen er 3 uur over. Nee, ik vergis me niet en je leest het goed: 3 uur! Had gelezen dat de weg erg slecht was maar dat ie zo erbarmelijk slecht zou zijn... dat kun je je haast niet voorstellen. Ik zou niet weten wanneer ik een weg zo slecht heb gezien. Moet dan bijna 50 jaar terug in de tijd. Het pad van de Dorpsstraat naar de boerderij zat toen ook vol gaten en kuilen wat dan weer gevuld werd met stenen totdat ie geasfalteerd werd. Ik denk dat ze deze weg 2 jaar terug hebben geasfalteerd maar van zo slechte kwaliteit en in die jaren er diverse/vele aardverschuivingen hebben plaats gevonden door oa ws hevige regenval. En dat is dan de hoofdroute van Tentena naar Pendolo. Je kan sneller met een bootje over het meer varen maar daar hebben ze nog niet echt een "gat in de markt" in gevonden. Het kan, geloof ik, wel georganiseerd worden vanaf Dolidi maar ik heb er verder niet naar geïnformeerd hoelang dat duurt of naar de prijs.
We houden nog een koffiestop op een mooie plek in de bergen met uitzicht op het meer, dat heb je dan nog wel weer. Komt er ineens een vrachtwagen aan die op zijn laadbak een grote zeecontainer heeft liggen. Die container steekt wel 5 meter achteruit de laadbak en met dat gevaarte wordt dus ook over diezelfde weg afgelegd. Incl tegenliggers...Sowieso is het wel bijzonder wat ze allemaal op een vrachtwagen pakken, en vooral hoe hoog. Heb diverse malen gedacht dat zo'n vrachtwagen, voor mijn ogen om zou kieperen maar telkens ging het goed...
Als we in Pendolo aankomen is er ineens wel een super geasfalteerde weg, dat ziet er glad gestreken uit (geloof door Nederlands bedrijf aangelegd) dus gaat het wat vlotter hoewel ook hier en daar geregeld er zomaar, ineens, de weg half weggespoeld lijkt te zijn of er, voor een paar meter, geen asfalt meer ligt of de weg nog maar uit een halve weghelft bestaat. Al met al gaat het dan wat vlotter maar in totaal moeten we iets van 410 km afleggen en we komen sowieso niet boven de 80 km/per uur.
Als er getankt moet worden en bij de 1e benzinepomp komen, is het daar op, evenzo bij de 2e. Dan maar bijvullen met een paar jerrycans. Dat kun je overal langs de weg kopen, per liter fles en op enkele plaatsen ook per jerrycan.
We doen nog een keer een korte stop om later, tegen half 3 ergens een hapje te eten. Dan zijn we ong halverwege. Dit kost wat tijd want het duurt even voor het geserveerd wordt. Wel moeten er weer diverse selfies gemaakt worden.
Mijn medereizigers zijn een stel "jongelui" van ik schat rond de 30 en ze houden de moed erin. Ze hebben leuk gevoel voor humor, zetten wat muziek op en doen een spelletje kaarten.
We kachelen door en het begint weer donker te worden dus het is al rond 6 uur inmiddels. Als we de bergen weer ingaan, zegt de chauffeur ineens: "oo,oo". De bus krijgt het erg warm, de temperatuur begint behoorlijk te stijgen en de meter wijst al behoorlijk richting het rode gebied. Hij stopt op een gegeven moment maar even. Licht uit, staan we daar in de middle of nowhere half op de weg. De hele tijd is er bijna geen verkeerd en als wij daar in het donker staan, komt er ineens van alles voorbij en tegen.... Na 10 minuten gaan we weer rijden maar dat duurt niet veel langer dan een kwartier, dan wordt er weer gestopt. Zo gaat het niet. Niemand in paniek maar het begint inmiddels wel erg laat te worden. De accommodatie wordt gebeld: we zijn gestrand maar komen nog wel.
De boel is dus flink aan de kook en de chauffeur weet uit een klein watervalletje koud water te halen om de boel te gaan koelen.
Na een half uur kunnen we weer verder.
Uiteindelijk ben ik om half 11 bij de accommodatie. Dat is niet het juiste woord. Ik ben aangekomen bij Meyske. Ze woont in een dorp met de typische Tana Torajahuizen buiten Rantepao, en verhuurd daar 4 kamers. Het is basic: matras op de grond, gordijn als deur, een kast met sloten die je kunt gebruiken, nette gedeelde badkamer met westers toilet, gezellige woonkamer met balkon met uitzicht op de huizen Ben dus omringd met deze typische huizen maar omdat het donker is, kan ik het nog niet goed zien. Zit nu op het balkon en zie wat zadeldaken. Het is rustig/stil.

27 okt
Met de neus in de boter gevallen...
Ik slaap redelijk goed, het is wat koud maar heb een deken gekregen, de hanen kraaien al heel vroeg, ik heb het idee dat het nog midden in de nacht is.
Tana Toraja is bekend om de zadeldakenhuizen maar ook om zijn zeer bijzondere begrafenisrituelen.
Om half 7 hoor ik een hoop lawaai van een brommer met zonder knalpot. Ik wil me nog een keer omdraaien maar hoor ook een hoop reuring. De nieuwsgierigheid wint het en ik ga er uit. Een Nederlands stel zit vanuit het raam te kijken en er blijkt een overleden kindje uit Borneo te zijn overgebracht. Het kistje is op een tafel gezet en er volgt een hele ceremonie: toespraak van de chief, eten, een dienst met gezang en gebed en dan nog weer eten. Iemand die in de familie is overleden, gaat langs bij de huizen van voorouders om de overledene een goede reis te wensen op de weg naar het hiernamaals: het Puya
Terwijl dit gaande is, krijg ik ontbijt: lekkere nasi en spreek ik met Meyske door wat ik graag zou willen doen in de tijd dat ik hier ben.
Zij kan met me mee op de scooter dus dat is heel prettig. Eerst gaan we naar het zuidelijke gedeelte, volgende dag naar noordelijke gedeelte van het gebied Tana Toraja.
We moeten wachten tot de ceremonie is afgelopen voor we weg kunnen omdat de scooter op een plek staat waar we niet bij kunnen zonder de ceremonie te storen. Dat is rond half 11.
Meyske legt me alles uit over de rituelen maar het is zoveel dat ik het allemaal niet kan onthouden en het, in het kort, zal proberen weer te geven hoewel dat bijna niet mogelijk is.
Voordat iemand overlijdt, wordt er niets geregeld
We gaan eerst naar een plek waar de buffalo's worden geofferd voor de overledene. Er is een poel (da's niet altijd zo) en rondom die poel staan zadeldakhuizen en nog een paar andere gebouwen en een stukje grond. De buffalo's komen levend aan, worden aan een paal vastgeknoopt en dan zijn er mannen die de keel/slagader van zo'n beest doorsnijden. De bedoeling is dat het in 1x goed gaat maar soms gaat dat niet in 1x goed en dan slaat zo'n beest op hol. Dat was vanmorgen ook gebeurd vandaar dat de poel rood kleurde, er was een buffalo losgeslagen en in de poel terecht gekomen. Wij waren te laat om dat allemaal zien te gebeuren en daar ben ik niet echt rouwig om. Toen wij arriveerden, waren ze al druk bezig met het slachten van de beesten. De huid wordt verkocht, het vlees gaat naar iedereen uit die gemeenschap. Op een papiertje wordt geschreven wie wat krijgt. De ziel van de buffalo begeleid de overledene naar het hiernamaals, hoe meer zielen, hoe meer vreugd in het hiernamaals (denk ik dan....hun geven er ws een andere waarde aan) We kijken een poosje toe, ik vind het niet echt vervelend totdat ze iets opensnijden wat enorm ruikt c.q. stinkt. Dan vind ik het welletjes.
We rijden verder door het mooie landschap met rijstvelden. Ik kan alles mooi bekijken zo achter op de scooter, hoef niet op de, natuurlijk slechte, weg te letten. Overal zie je ook de buffalo's staan. Een buffalo kopen is een duur grapje. De goedkoopste is € 2000,00. De hoogste prijs is ooit € 80.000,00 geweest. Er was, nog niet zolang geleden, iemand die meer dan 100 dure buffalo's had op zijn begrafenis. Iemand met een hoge functie in de regering en daar wordt niet allemaal even correct gehandeld. Overal hoor je het woord corruptie vallen waar je hier ook bent op Sulawesi.
Ze leven hier ook in kastes. Hoe hoger in de kaste, hoe meer buffalos bij de begrafenis.
Daarnaast is het ook normaal dat het, vaak jaren, duurt voor de overleden persoon daadwerkelijk wordt begraven. Het lichaam wordt gebalsemd waardoor het in redelijke staat blijft. Men gelooft dat de ziel in leven blijft totdat het lichaam werkelijk begraven wordt. Het lichaam wordt in een kist bewaard en de persoon wordt dagelijks verzorgd. Er wordt eten gebracht, er wordt tegen gepraat en er is veel respect. Ook na jaren ziet het lichaam er nog "redelijk" uit. Heb een lichaam gezien wat 5 jaar geleden was overleden.
We gaan nog naar een boom waar baby's begraven werden. In de stam van een bepaalde dikke boom, zijn een soort luikjes. De boom groeide (inmiddels dood) waardoor de baby steeds dichter bij het hiernamaals komt.
De begrafenis zelf duurt 4 dagen maar het kan jaren duren voor iemand begraven wordt nadat hij is overleden. Het is om voldoende buffalo's te kunnen kopen. Een buffalo wordt gezien als begeleider naar het hiernamaals. De traditie is nog maar zo'n 150 jaar oud.
De kist werd vroeger in een grot of rots gezet. Ook hiervan hebben we er diverse van bezocht. Overal zie je schedels en botten liggen en de houten kisten zijn al merendeels vergaan. Inmiddels zijn de schedels zo neer gelegd dat het "leuk" is voor de toerist....
Ook bezoeken we nog diverse tautau's. Lichamen die in de rots staan.
Tijdens de prachtige rondrit over allerlei binnenweggetjes, soms met veel gaten, zie je overal de huizen met zadeldaken. Het zijn er niet een paar, nee het hele gebied van Toraja staat er vol mee. Ze worden ook nog steeds gebouwd maar minder omdat het toch wel een duur grapje is en de levensduur niet zo heel lang. Tegenwoordig zijn de daken van golfplaten, vroeger van bamboe.
We eten bij een visrestaurant. Ik kon de vis, die nog lekker aan het zwemmen was, aanwijzen en een half uurtje later lag hij bij mij op het bord.
De katten hier zijn ook wel bijzonder, ze hebben allemaal een stompe staart. Ik vind dat maar een maf gezicht.
We rijden nog wat rond naar oa Lemo en Landon maar ik ben inmiddels ong munt, mijn Engels wordt er dan niet beter op en we besluiten maar terug te gaan hoewel de tour nog niet helemaal is afgelopen. Veel gezien en heeeeel veel gehoord over de rituelen en cultuur. Meyske weet er erg veel van.
Het weer is wat omgeslagen, bewolkt en wat regen en ik heb het behoorlijk koud (ws ook van vermoeidheid). Trek jas, das , kousen en lange broek aan maar blijf het koud hebben dus maar op tijd naar bed en morgen weer een nieuwe dag.

28 okt
Vanmorgen begon de dag wat rustiger, geen ceremonie voor de deur. Wel begint de haan al heel vroeg te kraaien. Ik heb het idee dat ie de halve nacht bezig is geweest.
Het ontbijt bestaat uit heerlijke pannenkoek met ananas.
We kunnen dus ook "op tijd" vertrekken en om half 10 zit ik weer achter op het brommertje. We rijden eerst naar daar waar we gisteren gebleven waren, een groep hele oude zadelhuizen met bamboe daken: Ke te' kesu. Ze zijn de boel aan het opknappen want in december komt de president een bezoek brengen en dan moet het er allemaal goed uitzien.
Daarna gaan we, via binnenwegen, waar bij een huis een varken op bamboe geroosterd wordt, naar de buffalomarkt. Het is ondertussen behoorlijk warm aan het worden. Er zijn heel veel buffalos te koop. De albino is het duurst en meest bijzonder, daar staan er een paar van. We kijken ook nog bij de varkens die, levend op bamboe zijn vastgeknoopt, te koop worden aangeboden. Ook nog hanen. Daar zijn de eigenaren gekker mee dan met hun kinderen wordt gezegd. De partij voor de dieren en vegetariër kan hier beter niet gaan kijken want die komen van een hele koude kermis terug. Als ik Meyske vertel over de "ontwikkeling" in Nederland lijkt ze nogal verbaasd, ze eet ook alles tot aan hond toe.
Ik eet, op de markt, nog een lokale soep met een soort bloem. Het ziet er niet uit, er zitten glibberige, doorzichtige ballen in maar smaakt wel.
Daarna gaan we de berg op, steile weg omhoog maar het brommertje trekt het allemaal. We komen nog langs melangieten en ook daar doen ze weer iets mee in het kader van een overleden iemand. Ook tijdens de rit zie je overal luiken in rotsen=graven.
We komen in een gebied met steeds meer rijstvelden, het is prachtig groen met hier een daar een buffalo erin. Als we helemaal boven op de berg komen, is er een plek waar het uitzicht adembenemend is. Tot aan het dal zie je de rijstterassen en met de zon erop geeft dat prachtige kleuren. Geen toerist te zien maar ze zijn wel bezig om de toeristen te verwelkomen door ook hier van alles te bouwen: hotels, homestays en restaurants.
Ik word weer getrakteerd op eten. Had bij de soep al gezegd dat ik niet zoveel meer hoefde maar kreeg toch van alles voorgeschoteld. Eigenlijk kom ik nooit aan in vakanties maar nu begin ik daar toch wel enig sinds over te twijfelen....
Uiteindelijk gaan we nog naar een "verborgen" grot waar ook allemaal vergane kisten en schedels/botten liggen. Welliswaar al wat "geordend" om het aantrekkelijker te maken voor de toerist. Ws zo'n 800 jaar oud.
Als we terug komen bij het huis, wordt mijn naam vanaf het balkon geroepen: Sanne en Daniël uit Arnhem die ik in Tomohon had ontmoet maar bij Togean "uit het oog" was verloren zijn gekomen. Leuke verrassing en erg leuk om hen weer te zien.
Iedereen reist van noord naar zuid of van zuid naar noord en je komt elkaar dan wel weer ergens tegen.
Ook het gezin uit Zwitserland, die ik op Togean had gezien, is vanmorgen gearriveerd. Meyske verhuurd via airbnb en deze mensen komen allemaal via mond op mond "reclame". Ik had er, thuis, op Internet over gelezen en tijdens de reis hiernaar toe, werd ik er 2x op geattendeerd. De tour is niet echt goedkoop maar zekers het geld dubbel en dwars waard. Ze kan niet altijd mee.

We krijgen nog een heerlijke maaltijd (alweer) voorgeschoteld en eten met ons allen aan 1 tafel.